Noorderlicht in België

12 november 2025, zeer vroeg in de ochtend. Collega’s van het STCE, het Belgisch ruimteweercentrum, bewonderen het noorderlicht vanop hun terras in Brussel en staan versteld door het kleurenspektakel. Het is immers vrij uitzonderlijk dat je dit fenomeen kan waarnemen in België (laat staan midden in een stad met veel lichtvervuiling), zelfs al is onze zon nu in de actiefste fase van haar cyclus.

Want inderdaad, de zon is de oorzaak van dit noorderlicht. De voorbije dagen zat onze aarde in het vizier van een zeer actief zonnegebied. Dit gebied produceerde meerdere zonnevlammen van de hoogste categorie (X). Die gingen gepaard met uitbarstingen van zonneplasma en van protonen, zeer snelle deeltjes. De opeenvolgende plasma-uitbarstingen waren gericht naar de aarde en hadden steeds hogere snelheden.

Het stormt ook bij ons

Afgelopen nacht kwamen de eerste twee zonnewolken aan bij onze Aarde. Ze veroorzaakten zeer sterke verstoringen van het magnetisch veld rondom de Aarde. Deze verstoringen worden gemeten met toestellen op de grond, magnetometers, die in België in Dourbes en Manhay staan opgesteld. Aan de hand van deze metingen wordt een lokale K-index berekend die de verstoring van het magneetveld in onze regio op een schaal tussen 0 en 9, weergeeft. Een lokale K > 8 geeft kans op zichtbaar noorderlicht. Uit de grafiek hieronder blijkt duidelijk dat vannacht aan die voorwaarde voldaan was.

Moeten we ongerust zijn?

Noorderlicht is vooral een mooi spektakel om volop van te genieten, maar een geomagnetische storm kan wel onze technologie beïnvloeden. Want naast het geomagnetische veld, verstoren ze ook de ionosfeer, een laag in onze atmosfeer die cruciaal is voor communicatie. Zo werden vannacht berichten uitgestuurd naar de luchtvaart om te waarschuwen voor verstoringen in radiocommunicatie. Ook de bepaling van de positie kan tijdens een storm tijdelijk iets minder nauwkeuriger zijn. In landen dichter bij de polen van de Aarde kunnen er verstoringen ontstaan in het elektriciteitsnetwerk. Ook in ons land werden daarom de netwerkbeheerders en defensie verwittigd. Het STCE volgt de situatie op de voet.

Wat kunnen we nog verwachten?

Gisteren, op 11 November, lanceerde dit actieve gebied de meest recente zonnevlam en plasmawolk. Deze wolk vertrok bij de zon met een snelheid van meer dan 1500 km per seconde  en raast nu door de ruimte in de richting van de aarde. We verwachten dat ze vannacht bij ons zal toekomen. Dan kunnen we een extra verstoring van ons magneetveld verwachten. Het ruimteweer zal dus nog een paar dagen stormachtig zijn.

Bovendien is de zon nog steeds erg actief en is het gebied dat alle verstoringen veroorzaakt nog steeds naar de Aarde gericht. Nieuwe zonnevlammen en plasmawolken zijn dus niet uitgesloten. De voorspellers van het STCE gaan nog een drukke week tegemoet. En als we geluk hebben, kunnen ook in de komende nacht noorderlicht zien, als de wolken het schouwspel niet bederven: goed richting noorden kijken!