Proba-3 viert zijn eerste jaar in de ruimte

5 december 2024 – 1 jaar geleden verliet de duo satelliet Proba-3 de aarde richting de ruimte. Aan boord bevindt zich de telescoop ASPIICS, met als taak het maken van perfecte totale zonsverduisteringen in de ruimte. De lancering verliep vlekkeloos.

5 december 2025 – exact 1 jaar later heeft ASPIICS al een weelde aan beelden gemaakt  van de atmosfeer dicht tegen het zonsoppervlak, een schat aan informatie voor zonnewetenschappers.

Een glimp van de schat

Onderstaande foto is een afbeelding van de zonnecorona in zichtbaar licht genomen door ASPIICS op 9 september 2025. We zien magnetische structuren rondom de hele zonneschijf. Deze vorm van de corona is typisch voor het zonnemaximum waarin we ons nu bevinden, een piek in de cyclus van de zonneactiviteit. Een zonnewolk beweegt richting het westen (rechts in de afbeelding).

De volgende afbeelding toont de zon en de zonneatmosfeer op 16 juli 2025. De groene afbeeldingen zijn meer gedetailleerd in vergelijking met de rode afbeeldingen. Een zonnewolk is zichtbaar richting het westen (rechts in de afbeelding). De middelste EUV afbeelding werd genomen door SDO/AIA. De groene afbeelding in zichtbaar licht werd gemaakt door ASPIICS en de rode afbeelding in zichtbaar licht is van SOHO/LASCO.

Reacties van het Belgische ASPIICS team

Laurent Dolla, Wetenschappelijke planner – Je verveelt je nooit

ASPIICS is echt een baanbrekend instrument waarvoor ik de observaties plan. Onze afbeeldingen zijn ‘helder’ en van exceptionele kwaliteit. Het was een verrassing dat het instrument deze resultaten kan bereiken, zelfs met ‘normale’ sluitertijden. We onderscheiden nu nooit eerder geziene details omdat ze duidelijk afsteken tegen de achtergrond. Voor ons, zonnewetenschappers, is dit enorm spannend. Als ik midden in de nacht wakker word, is het niet ongebruikelijk dat ik begin te werken. Met ASPIICS verveel je je nooit.

Andrei Zhukov, Hoofdonderzoeker – op de voorgrond van de zonnefysica

Ik sloot aan bij het team van Proba-3 in 2009. Nu, na de lancering en inbedrijfstelling, kan ik eindelijk doen wat ik het liefste doe: wetenschap. We maken totale zonsverduisteringen, bijna als aan een lopende band. Dat voelt voor mij als een kind op een wetenschappelijke speelplaats, spelend met nooit eerder genomen beelden. In juni 2025 was ik getuige van de eerste grote protuberansuitbarsting met ASPIICS. Die was zelfs al duidelijk zichtbaar in de afbeeldingen voor het opkuisen. Ik kijk ernaar uit om onze wetenschappelijke resultaten te presenteren op de jaarlijkse bijeenkomst van de American Geophysical Union in december 2025.

Zoe Zontou, Instrument Operator – Dit is de coolste job ooit

Het is zo cool dat we totale zonsverduisteringen kunnen maken in de ruimte en dat ik een operator ben van dit instrument! Ik heb een compleet andere achtergrond dan zonnefysica, dus ik was heel enthousiast om het team te vervoegen in mei 2025. De dag dat we de eerste officiële wetenschappelijke foto aan het publiek lieten zien, was echt spannend. Ik heb al zoveel bijgeleerd over de zonneatmosfeer. ASPIICS toont me dat ik nooit zal stoppen met vragen stellen en nooit zal stoppen met leren. Ik vind het geweldig en kijk ernaar uit om nog meer interessante mensen te ontmoeten en meer te ontdekken over zonnefysica en onze zon!

Andreas, Instrument Operator – gebeten door de heliofysica microbe

Ik plan en schrijf commando’s voor de telescoop, maar ik controleer ook de nieuw binnengekomen gegevens. Dat betekent dat ik een van de eerste ben om een glimp op te vangen van de afbeeldingen! Ik sta echt op de frontlinie om dingen te zien die nooit eerder gezien zijn. Het aansturen van APSIICS kan in theorie een tijd op voorhand worden gedaan, maar in de beginfase van de missie was ik soms op het grondstation in Redu waar ik onmiddelijk actie moest ondernemen en naar andere grondstations moest bellen. Samen moesten we de satellieten en ASPIICS in realtime aansturen. Sinds mijn doctoraat heb ik grote dromen. Het is geweldig dat ik nu deel uitmaak van een gepassioneerde gemeenschap van onderzoekers en belangrijke open vragen over de zon mee beantwoord.

Meer op https://www.sidc.be/proba-3/