De EUI-telescoop ontwaakt

De EUI-telescoop ontwaakt


A model of the instrument EUI (on the left) and the team members who woke up EUI

De ruimtesonde Solar Orbiter werd op 10 februari 2020 vanop Cape Canaveral gelanceerd, met aan boord de ruimtetelescoop Extreme Ultraviolet Imager (EUI). De ‘wake up call’ van EUI vond plaats op 25 februari. Op dit moment kunnen we bevestigen dat EUI wakker is: de computer werd met succes aangezet en heeft de zelftesten doorlopen, de temperatuur is OK, EUI kon de filter-wielen van de camera bewegen. All good!

Een ruimtetelescoop lanceren, en voor de eerste maal aanzetten in de ruimte, is delicaat. Tijdens de lancering worden de satelliet en de instrumenten danig door elkaar geschud. Eens in de ruimte, kan de temperatuur van de instrumenten drastisch veranderen, afhankelijk van de oriëntatie van de satelliet. Water en atmosferische deeltjes kunnen condenseren en aan de gevoelige delen van de instrumenten blijven kleven. Dit is het ‘misty window’ effect. Bovendien kunnen de extreme temperaturen en ruimtestraling de elektronica van de instrumenten parten spelen. Al deze partycrashers worden onderzocht en gechecked tijdens de ‘Near-Earth Commissioning Phase’ die ingaat vlak na de lancering tot 25 juni. Die dag worden alle elementen die tot een eventueel falen kunnen leiden, geëvalueerd. Wanneer de evaluatie positief is, is Solar Orbiter officieel klaar om aan zijn taken te beginnen.

We doorlopen een aantal stappen om EUI zachtjes te laten ontwaken en uiteindelijk helemaal operationeel te zijn. Op 25 februari werd het ontwaken geïnitieerd. De eerste horde die moet genomen worden is het aanzetten van de ‘Common Electronics Box’ (CEB) of simpelweg, de EUI-computer. De CEB meldde aan het EUI-team op aarde dat EUI tot zover OK was. Een dood instrument omdat de computer niet opstart, zou een catastrofe zijn. In een tweede stap testte de computer zelf zijn elektronica, geheugen en software: positief. In een derde stap kon EUI bevestigen dat het mechanisme om de camera-filters te roteren, werkte. Driemaal een zucht van opluchting. In een volgende fase wordt de camera getest. EUI zal beelden nemen wanneer de deur van de telescoop nog gesloten is. Nog later, eens de gassen en de mist die rond de satelliet hangen voldoende zijn opgeklaard, zal de deur van de telescoop worden geopend en kan EUI-beelden maken van de zon. De eerste EUI beelden zullen in juli 2020 worden vrijgegeven, samen met beelden en data van de 9 andere instrumenten.

Hieronder volgt een verkorte weergave van de communicatie tijdens de ‘wake up call’ van EUI vanuit het European Space Operations Centre, ESOC, in Darmstadt. Twee EUI-teamleden waren ter plaatse aanwezig om indien nodig te kunnen ingrijpen. De andere teamleden volgden het proces vanuit hun thuis-instituut: Institut d’Astrophysique Spatiale (Frankrijk), Max-Planck-Institut für Sonnensystemforschung (Duitsland), UCL-Mullard Space Science Laboratory (Verenigd Koninkrijk), Physikalisch-Meteorologisches Observatorium Davos/World Radiation Center (Zwitserland), Centre Spatiale de Liège en de Koninklijke Sterrenwacht van België (België). KSB neemt de wetenschappelijke leiding van EUI op zich.

Feb 25, 16:04 CET
Philip Smith, vanuit Darmstadt, Duitsland: ’We maken de ruimtesonde Solar Orbiter klaar om EUI te kunnen opstarten.’

Feb 25, 18:10 CET
Koen Stegen, vanuit Darmstadt, Duitsland: ‘Alle vier onderdelen werden correct aangezet! De zelftesten lopen. De ruimtesonde is 24 lichtseconden ver. ’

Feb 25, 20:09 CET
Koen Stegen, vanuit Darmstadt, Duitsland: ‘Zelftesten werden goed doorlopen.’

Feb 25, 21:07 CET
Koen Stegen, vanuit Darmstadt, Duitsland: ‘Nog te snel om hoera te roepen. Eén filter-wiel bewoog zoals voorzien. Het andere filter-wiel heeft nog een schoonheidsfoutje. We lossen dit op.’

Feb 25, 20:14 CET
David Berghmans, vanuit de Koninklijke Sterrenwacht van België: ‘De temperatuur van beide filter-wielen lijkt me te hoog. De hartslag van EUI is gedaald.’

Feb 25, 21:17 CET
Koen Stegen, vanuit Darmstadt, Duitsland: ‘We nemen dit op. De hartslag vermindert tijdens de opstart van de EUI-computer. Dit is normaal. We blijven de hartslag van EUI in de gaten houden.’

Feb 25, 21:58 CET
Koen Stegen, vanuit Darmstadt, Duitsland: ‘We hebben de verwarming aangeschakeld. Maar ze geven teveel warmte.’

Feb 26, 00:32 CET
Koen Stegen, vanuit Darmstadt, Duitsland: ‘We hebben de verwarming op 50% gezet. De temperatuur blijft zo onder het kritische punt. Nog even en ik kan naar huis.’

Feb 26, 07:31 CET
David Berghmans, vanuit de Koninklijke Sterrenwacht van België: ‘Het ziet er goed uit vanochtend!’

Felicitaties kwamen binnen vanuit België, Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland.

Meer informatie: